Tôm bố mẹ - nhìn lại thị trường 2020 và triển vọng 2021

Bài viết này được thực hiện bởi Willem Van der Pijl, một chuyên gia trẻ giàu nhiệt huyết và đam mê ngành tôm, năm ngoái Willem Van der Pijl đã xuất bản báo cáo tổng quát về xu hướng thương mại tôm sạch bệnh được rất nhiều người hoạt động trong cùng lĩnh vực quan tâm và tải xuống.

Hãy cùng nhau nhìn lại thị trường tôm bố mẹ năm 2020 và triển vọng 2021 mà Willem Van der Pijl nhận định như thế nào?

VẬN CHUYỂN – THÁCH THỨC LỚN CHO NHÀ CUNG CẤP TÔM BỐ MẸ VÀ KHÁCH HÀNG CỦA HỌ

Việc vận chuyển tôm bố mẹ phụ thuộc hoàn toàn vào vận tải hàng không quốc tế, các công ty nuôi tôm bố mẹ và khách hàng của họ đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi sự gián đoạn hậu cần này do COVID-19 gây ra. Khi làn sóng đại dịch đầu tiên quét qua thế giới, vận tải hàng không trở nên khan hiếm và nhiều lịch trình bay bị tạm dừng. Đối với các công ty sản xuất tôm bố mẹ, việc giao tôm bố mẹ cho khách hàng đúng thời điểm đã trở thành một thách thức thực sự.

Các công ty ở Florida nằm gần ba sân bay quốc tế hầu như vẫn có thể tìm được các chuyến bay thường xuyên, còn các công ty ở Hawaii phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng. Kona Bay đã cố gắng vượt qua những thách thức này bằng cách thuê các chuyến bay riêng và chuẩn bị cho những chuyến hàng rất lớn trong một đợt giao. Giải pháp này cho phép công ty tiếp tục bán hàng sang Ấn Độ sớm nhất là vào tháng 5 năm 2020. Gần như tất cả các công ty tôm bố mẹ đều phải chịu thêm chi phí vận chuyển đáng kể. Một số nhà điều hành trại giống cho biết giá tôm bố mẹ đã thực sự tăng trong năm 2020. Trong khi giá tôm bố mẹ trung bình vào năm 2019 là khoảng 55 đô la, một số nguồn tin của tôi ở Ấn Độ đã nói với tôi rằng vào năm 2020, chi phí tăng lên trung bình 60 đô la hoặc 65 đô la.

Hình – Tôm bố mẹ của Benchmark được chuẩn bị vận chuyển

Nguồn hình ảnh: Benchmark Shrimp Genetics

Mặc dù các chiến dịch tiêm vaccine diễn ra trên khắp thế giới có thể sớm giúp chúng ta giảm bớt phần nào khó khăn, nhưng hầu hết các công ty sản xuất tôm bố mẹ dự kiến khả năng vận chuyển bằng đường hàng không vẫn còn rất hạn chế, ít nhất là trong nửa đầu năm 2021. Điều này có nghĩa là chi phí vận chuyển tiếp tục tăng. Tuy nhiên, tất cả các công ty này đều tự tin rằng họ sẽ không để khách hàng thất vọng và thực sự tin rằng nhu cầu mạnh mẽ từ châu Á có thể thúc đẩy ngành kinh doanh tôm bố mẹ đạt kỷ lục mới vào năm 2021.

CÁC DÒNG TÔM BỐ MẸ

Trọng tâm của các công ty tôm bố mẹ là cung cấp cho người nuôi tôm tại châu Á nguồn bố mẹ sạch bệnh (SPF) có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất có thể. Tất cả các công ty (ngoại trừ API tuyên bố tiếp tục tập trung chủ yếu vào dòng tôm bố mẹ có khả năng tạo ra đàn tôm con có tỷ lệ sống cao) đang có kế hoạch cung cấp ra thị trường ít nhất một dòng tập trung vào tính trạng tăng trưởng và một dòng tập trung vào khả năng mang lại tỷ lệ sống cao.

Hình – thông tin tiếp thị cho dòng tôm có tính trạng di truyền tăng trưởng nhanh mới “The Bolt” của CPF, ban đầu sẽ được cung cấp cho các trang trại siêu thâm canh ở Hoa Kỳ.

Nguồn: Home Grown Shrimp US

Các dòng sản phẩm có tỷ lệ sống sót cao của các công ty được quảng bá dưới những cái tên như “the Hardy” (SIS), “Strength” (Kona Bay), “Kong” (CPF) và “Protect” (Benchmark). Sự tập trung vào việc đưa các dòng này ra thị trường có thể sẽ được thúc đẩy nhờ vào sự thành công từ tôm bố mẹ “High Vigor” của API, đặc biệt là ở Trung Quốc.

API đã có một bước đột phá với tôm bố mẹ có nguồn gốc từ tất cả các dòng tiếp xúc với mầm bệnh (APE) từ Ecuador, nó tỏ ra vượt trội về khả năng sống sót trong môi trường nuôi trồng khắc nghiệt. Với những thách thức nghiêm trọng về dịch bệnh ở các trang trại nuôi tôm của Trung Quốc, khả năng sống sót thì quan trọng hơn tốc độ tăng trưởng và API đã cố gắng giành được 45% thị phần trong vòng vài năm qua. API hiện đang cố gắng mở rộng sang các thị trường khác, nơi người nuôi cũng phải vật lộn với dịch bệnh.

Các trang trại nuôi tôm thâm canh trong nhà (indoor) ở Mỹ, Châu Âu và Việt Nam, cũng như ở Trung Quốc và Indonesia, người nuôi không chuộng dòng có khả năng sống sót trong môi trường khắc nghiệt, mà cần những dòng tôm lớn nhanh để rút ngắn chu kỳ sản xuất. Để đáp ứng nhu cầu, SIS, Kona Bay và CPF quảng bá các dòng “Fast” (SIS), “Speed” (Kona Bay), “Yield” (Benchmark), “Turbo” và gần đây là dòng "Bold" (CPF). Các dòng này chỉ được quảng bá cho các trang trại có các biện pháp an toàn sinh học cao nhất, vì trong các môi trường khác, các dòng này có thể kém hiệu quả về khả năng sống sót.

Mặc dù vậy vẫn còn một thị trường lớn cho các dòng tôm thể hiện cả tốc độ tăng trưởng tốt và mức độ đề kháng cao hoặc có khả năng chống chịu với các bệnh nguy hiểm.

Nhiều trang trại ở châu Á hoạt động với một hệ thống nuôi có mức độ an toàn sinh học cao. Nhưng những trang trại này cũng cần tôm lớn nhanh và có khả năng chống chọi với những thách thức về môi trường cũng như khả năng sự phơi nhiễm mầm bệnh. Hầu hết các công ty đang cố gắng để đạt được sự cân bằng tối ưu giữa tăng trưởng và khả năng chịu đựng.

THỊ TRƯỜNG TÔM BỐ MẸ TRUNG QUỐC

Ước tính có 600.000 con tôm bố mẹ được nhập khẩu vào năm 2020, Trung Quốc cho đến nay được xem là thị trường tôm bố mẹ L. vannamei (tôm thẻ chân trắng) lớn nhất thế giới. Cho đến năm 2017, CPF, SIS và Kona Bay chiếm lĩnh thị phần lớn tại Trung Quốc. Kể từ khi CPF quyết định ngừng bán tôm bố mẹ trên thị trường Trung Quốc vào năm 2017, và việc xuất khẩu của SIS và Kona Bay gần như dừng lại hoàn toàn. Trong vòng một vài năm, API đã trở thành công ty dẫn đầu thị trường với 45% thị phần, tiếp theo là SyAqua và Top Aquaculture Technology.

Năm 2021, sự cạnh tranh dự kiến sẽ gia tăng vì hầu hết các công ty sản xuất tôm bố mẹ đều có kế hoạch mở rộng thị trường tại Trung Quốc. CPF gần đây đã thông báo trong một cuộc phỏng vấn với Undercurrent News rằng CPF đã quyết định kinh doanh lại tại thị trường Trung Quốc và đang hướng tới mục tiêu chiếm 50% thị phần vào năm 2023, bắt đầu với 100.000 con tôm bố mẹ vào năm 2021. Để giành lại thị phần, công ty đang đặc biệt đẩy mạnh dòng “Kong”, dòng SPF có khả năng chống chịu bệnh cao.

Ngoài ra các công ty như Kona Bay, SyAqua cũng có kế hoạch củng cố và chiếm lĩnh thị phần tại Trung Quốc bằng các dòng tôm có tính trạng sống sót tốt. Điều này cho thấy chiến lược tập trung vào dòng tôm này của API là đúng đắn.

THỊ TRƯỜNG ẤN ĐỘ

Tháng 3 năm 2020, chính phủ Ấn Độ đã thực hiện các biện pháp cứng rắn và chặt chẽ để đối phó với đợt COVID-19 đầu tiên. Vì tôm bố mẹ phải được kiểm dịch trước khi phân phối đến các trại sản xuất giống ở Ấn Độ, nhập khẩu tôm bố mẹ hoàn toàn bị dừng lại khi Chính phủ quyết định tạm thời đóng cửa Cơ sở Kiểm dịch Nuôi trồng Thủy sản (AQF). Chỉ đến giữa tháng 5 năm 2020, chính phủ mới quyết định mở lại AQF và cho phép các các trại giống đặt hàng mới. Tuy nhiên, vào thời điểm đó, khả năng vận chuyển hàng hóa rất hạn chế nên các trại giống và các nhà cung cấp của họ buộc phải tìm kiếm các giải pháp sáng tạo, và một số lô tôm bố mẹ đầu tiên đã được đưa đến Ấn Độ bằng các chuyến bay thuê.

Sự thiếu hụt nhập khẩu tôm bố mẹ vào giai đoạn đầu năm đã sớm được bù đắp: từ tháng 6 đến tháng 10, một lượng lớn đã được nhập khẩu. Trong giai đoạn đó, với 212.750 con tôm bố mẹ được nhập khẩu, so với năm 2018 và 2019, tỷ lệ tăng lần lượt là 29% và 33%. Nhưng lượng nhập khẩu kỷ lục này không dẫn đến thu hoạch kỷ lục trong vụ cuối cùng của năm 2020. Dịch bệnh đã xảy ra trên diện rộng, gây mất mùa.

Nhập khẩu trong tháng 11 và tháng 12 năm 2020 ở mức tương đương với năm 2018 và 2019, và đến cuối năm 2020, Ấn Độ chỉ nhập khẩu hơn 252.000 con tôm bố mẹ, nhiều hơn 19.000 so với năm 2019 nhưng ít hơn 17.000 so với năm 2018.

Hình – Thị phần của các nhà cung cấp tôm bố mẹ tại Ấn Độ

Nguồn: Aquaculture Spectrum and Coastal Aquaculture Authority

SIS và Kona Bay vẫn thống trị thị trường Ấn Độ như bao năm qua. Tuy nhiên, sự cạnh tranh có thể sẽ gia tăng vào năm 2021. Năm 2020, SyAqua đã có một bước đột phá: sau khi gửi một số lô hàng ban đầu đến Ấn Độ vào tháng 5 và tháng 10, đơn đặt hàng lớn đầu tiên đã được giao vào tháng 12. Vaisakhi, một lần nữa là nhà nhập khẩu tôm bố mẹ lớn nhất của Ấn Độ, hiện là khách hàng lớn nhất của SyAuqa. SyAqua hy vọng sẽ tăng gấp đôi lượng xuất khẩu của mình sang Ấn Độ vào năm 2021. Vaisakhi cũng đang đặt các đơn đặt hàng mới với API, nhưng việc mở rộng của API ở Ấn Độ khá chậm.

Trong khi nhiều trại giống lớn ở Ấn Độ chỉ trung thành với một nhà cung cấp tôm bố mẹ thì Vaisakhi làm việc với nhiều nhà cung cấp gồm SIS, Kona Bay, SyAqua và API.

Hình – 6 nhà nhập khẩu tôm bố mẹ lớn nhất Ấn Độ và các nguồn bố mẹ được nhập khẩu bởi các nhà cung cấp này

Nguồn: Aquaculture Spectrum and Coastal Aquaculture Authority

Ngoài API và SyAqua, CPF cũng có thể gia nhập thị trường Ấn Độ. Hiện tại, các nhà chức trách Ấn Độ không cho phép CPF Ấn Độ nhập khẩu tôm bố mẹ từ Thái Lan. Tuy nhiên, khi công ty con của CPF - Homegrown Shrimp - ở Mỹ được cấp phép cung cấp cho Ấn Độ, rất có thể các trại sản xuất giống của CPF Ấn Độ sẽ tận dụng cơ hội này.

THỊ TRƯỜNG INDONESIA

Với lượng nhập khẩu khoảng 100.000 con tôm bố mẹ, thị trường nhập khẩu tôm bố mẹ ở Indonesia tương đối nhỏ. SIS và Kona Bay thống lĩnh thị trường này và SyAqua ở mức thấp hơn. SIS trong nhiều năm là nhà cung cấp độc quyền của CP Prima (CPP), nhà điều hành trại sản xuất giống lớn nhất Indonesia. Kona Bay là nhà cung cấp chiếm ưu thế trên thị trường mở. Tôm bố mẹ nhập khẩu được bổ sung bởi tôm bố mẹ được sản xuất tại địa phương bởi chính phủ Indonesia ở Bali và bởi Global Gen ở Lombok. Tổng thị trường ước tính có khoảng 150.00 đến 175.000 tôm bố mẹ. Một số công ty khác đang có kế hoạch cạnh tranh để giành thị phần tại Indonesia.

CPF đã thông báo với tôi rằng họ đang có kế hoạch bán tôm bố mẹ cho Indonesia từ các cơ sở ở Mỹ. Trong khi Thái Lan bị cấm bán tôm bố mẹ sang Indonesia, thì không có hạn chế nào đối với việc bán từ Mỹ. Theo McIntosh, CPF có thể bán khoảng 20.000 con tôm bố mẹ cho Indonesia vào năm 2022. Cũng giống như CPF, API cũng có tham vọng ở Indonesia. Theo Pearl, API đã vận chuyển khoảng 10.000 con tôm bố mẹ đến Indonesia vào năm 2020 và khách hàng của họ đã đặt hàng lại cho vụ mùa năm 2021. McIntosh lập luận rằng điều này chứng minh rằng tôm bố mẹ API’s High Vigor là phù hợp tốt cho những người nông dân Indonesia đang phải vật lộn với những điều kiện khắc nghiệt. Vào năm 2021, API hy vọng sẽ tăng các lô hàng của mình lên 40.000 con.