(2 - phần cuối) Bệnh cá rô phi và các biện pháp ngăn ngừa

Các tác nhân gây bệnh

Các tác nhân gây bệnh cho cá rô phi bao gồm các loại virus, vi khuẩn và động vật nguyên sinh. Bệnh nấm (nấm) chỉ đáng kể nếu cá rô phi bị stress liên tục. Trong một số hệ thống, ngoại ký sinh metazoan và nội sinh vật gây ra vấn đề lớn, nhưng không ảnh hưởng đáng kể đến ngành công nghiệp cá rô phi.

Liên cầu khuẩn - Streptococcus

Một trong những bệnh quan trọng nhất trong nuôi cá rô phi trên toàn thế giới, và đặc biệt là ở các hệ thống nuôi trong nhà, là do vi khuẩn thuộc giống Streptococcus gây ra. Hai chủng vi khuẩn chủ yếu ảnh hưởng đến cá rô phi là Streptococcus agalactiae và Streptococcus iniae.

Bệnh này có các dấu hiệu lâm sàng dễ nhận biết và nhiễm trùng huyết toàn thân như: Lờ đờ, suy nhược, bỏ ăn hoặc ăn kém ăn, đổi màu đỏ ở hậu môn và gốc vây, mắt, mang, cơ quan nội tạng và cơ bị xuất huyết, dịch bụng nhuốm máu, thận, lá lách và gan sưng to. Ngoài ra, bệnh do Streptococcus gây ra còn có thêm các dấu hiệu lâm sàng đặc thù bao gồm chuyển động bơi xoắn ốc thất thường, cơ thể cong, mắt mờ đục, mắt lồi và chướng bụng.

Nguồn hình ảnh từ: C Ortega, I García, R Irgang, R Fajardo, D Tapia-Cammas, J Acosta, R Avendaño-Herrera - First identification and characterization of Streptococcus iniae obtained from tilapia (Oreochromis aureus) farmed in Mexico - https://onlinelibrary.wiley.com

Liệu pháp kháng sinh

Nhiễm trùng liên cầu khuẩn đáp ứng tốt với liệu pháp kháng sinh, nhưng thời gian ngừng sử dụng đối với tất cả các loại kháng sinh hiệu quả kéo dài hơn thời gian tái nhiễm, bệnh không thể được kiểm soát hợp pháp bằng thuốc kháng sinh trên thị trường. Hơn nữa, vi khuẩn cũng kháng lại các loại kháng sinh đang được sử dụng.

Vaccine

Vaccine tiêm đang được phát triển một cách nghiêm túc và kết quả đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, không thể khẳng định rằng cá đã được tiêm phòng ở các cơ sở bị nhiễm bệnh hoạt động tốt như cá chưa được tiêm phòng ở các cơ sở không bị nhiễm bệnh. Hiện tại, các loại vaccine này phải được phát triển tùy chỉnh trên từng chủng vi khuẩn tại mỗi cơ sở.

Các loại vaccine cũng đắt đỏ - gần tương đương với giá cá giống - và vì cá giống không thể được tiêm phòng cho đến khi chúng đạt 20 gram, vì vậy chúng vẫn dễ bị nhiễm khuẩn trong tháng đầu tiên ở trang trại. Mỗi con cá lại phải được tiêm phòng riêng bằng tay.

Chi phí cho việc không tiêm phòng cá giống ở cơ sở bị nhiễm vi khuẩn Streptococcus thậm chí còn lớn hơn. Tỷ lệ chết có thể lên đến 75%.

Ảnh hưởng đến tăng trưởng

Streptococcus cũng làm giảm sự thèm ăn của cá một cách nghiêm trọng, do đó làm giảm đáng kể tốc độ tăng trưởng của chúng. Không có gì lạ khi một lứa nuôi 7-8 tháng trong một cơ sở sạch sẽ kéo dài đến 10-12 tháng trong một cơ sở bị nhiễm bệnh và cá thu hoạch thì nhìn như “táo” và “cam”.

Ảnh hưởng thị trường

Hình dáng bên ngoài của cá bị nhiễm bệnh và không bị nhiễm bệnh trên thị trường có thể rất khác nhau. Không hiếm trường hợp cá bị nhiễm bệnh được nuôi trong bể sống tại các cửa hàng châu Á bị mất một hoặc cả hai mắt, bị bao phủ bởi các mảng nấm và xuất huyết khắp cơ thể. Cá bị nhiễm bệnh không sống lâu, không bán chạy, hoặc không được tiếp thị một các tốt nhất.

Vi khuẩn Aeromonas

Một bệnh vi khuẩn khác đã ảnh hưởng đáng kể đến việc nuôi cá rô phi là bệnh nhiễm trùng huyết do aeromonad ("Aeromonas"). Bệnh này do vi khuẩn Aeromonas hydrophila gây ra.

Giống như Streptococcus, cá bị nhiễm Aeromonas cũng có các dấu hiệu lâm sàng của nhiễm trùng huyết toàn thân như lờ đờ, suy nhược, chán ăn, đổi màu đỏ ở hậu môn và gốc vây, xuất huyết mắt, mang, nội tạng và cơ, bụng nhuốm máu, và sưng thận, lá lách và gan.

Aeromonas thường do ảnh hưởng từ hệ thống nuôi có chất lượng nước kém hoặc nuôi mật độ cao. Aeromonas tạm thời đáp ứng với liệu pháp kháng sinh, nhưng nếu một trang trại có Aeromonas, người nuôi thực sự cần phải thay đổi nguồn cá giống hoặc cải thiện mạnh mẽ hoạt động nuôi, tùy theo nguyên nhân nào gây ra. Như mọi khi, hãy tránh lấy cá từ đàn bị nhiễm bệnh bằng mọi giá.

Nguồn hình ảnh: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.1111/are.14886

Trichodina

Trichodina, hay "Trich", là một loại ký sinh trùng đơn bào có ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động sản xuất tại nhiều cơ sở. Trich có thể dẫn đến tỷ lệ tử vong rất cao, đặc biệt là ở cá con. Ký sinh trùng xâm nhập rất nhiều vào mang và bề mặt cơ thể của cá bị nhiễm bệnh.

Cá bị nhiễm bệnh có biểu hiện “hoạt động nhấp nháy” (bơi trên sàn bể để loại bỏ ký sinh trùng), thở nhanh, yếu ớt và bơi loạn xạ. Kể từ khi trich tấn công mang, các mang cá hoạt động kém hiệu quả hơn trong việc hấp thụ oxy, thải ra carbon dioxide, bài tiết amoniac và duy trì sự cân bằng hóa học giữa cơ thể và môi trường.

Quần thể Trichodina có thể được kiểm soát tạm thời bằng đồng sunfat và muối hoặc formalin. Cá đã qua xử lý vẫn mang mầm bệnh ngay cả sau khi điều trị và cũng giống như Streptococcus, gần như không thể loại bỏ trich khỏi hệ thống hoàn toàn một khi nó đã xâm nhập. Bất kỳ nguồn cá nào đến với cơ sở bạn từ các ao ngoài trời nên được kiểm tra cẩn thận về trich trước khi thả chúng.

Columnaris

Columnaris là một bệnh do vi khuẩn myxobacteria, cụ thể là Flexibacter columnaris gây ra. Nói chung, cá rô phi thường bị stress đáng kể trước khi nhiễm bệnh. Các hệ thống sử dụng nước mặt ngoài trời có nguy cơ đặc biệt với vi khuẩn. Các đợt bùng phát thường là do biến động nhiệt độ, tổn thương và chất lượng nước kém. Mật độ cao và dinh dưỡng kém càng làm tăng thêm mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Cá nhiễm bệnh thường lờ đờ, biếng ăn, bơi yếu và chết. Ngoài ra, còn xuất hiện các mảng trắng trên da hoặc vây của cá. Những mảng này sau đó có thể phát triển thành vết loét. Một số loại thuốc kháng sinh, đồng sunfat và thuốc tím được báo cáo là có hiệu quả để điều trị tạm thời.

Iridovirus

Loại virus gây bệnh quan trọng duy nhất hiện nay là một loại virus giống Irido. Loại virus này có khả năng gây chết hàng loạt. Một loại vaccine đã được phát triển và được tiêm cho cá.

Tự bảo vệ mình

Dịch bệnh ảnh hưởng đến sản xuất cá rô phi trên toàn thế giới. Bạn có thể giảm đáng kể nguy cơ bằng cách thực hiện các biện pháp quản lý và an toàn sinh học đơn giản. Một cơ sở sạch sẽ bắt đầu với những con cá không bị nhiễm bệnh.

Bạn nên kiểm tra thường xuyên tình hình tại cơ sở của bạn và phải luôn trong trạng thái sẵn sàng. Cá bị nhiễm bệnh thường không có dấu hiệu lâm sàng của bệnh mặc dù đã bị nhiễm bệnh và có khả năng truyền mầm bệnh cho cơ sở của bạn.

Đừng ngại hỏi cụ thể nhà sản xuất cá giống xem họ đã từng nhiễm vi khuẩn Streptococcus, Trichodina, Columnaris hoặc Aeromonas chưa. Nếu họ nói có, hãy hỏi họ xem họ đã loại bỏ nó bằng cách nào và họ đã thực hiện những biện pháp nào để đảm bảo rằng họ không chuyển nó cho bạn.

Nguồn: https://americulture.com

Lược dịch bởi: NGỌC HÂN MAI – VPAS JSC