Bằng sáng chế quan trọng như thế nào trong nuôi cá hồi trên cạn

Bí mật kinh doanh (là những thông tin bí mật có giá trị thương mại và chủ sở hữu đã thực hiện các biện pháp hợp lý để bảo vệ) dựa trên việc giữ bí mật thông tin và không độc quyền. Trong khi đó, các bằng sáng chế dựa trên việc công bố đầy đủ thông tin, nhưng đổi lại, nhà phát minh có 20 năm độc quyền.

Đồng nghiệp của tôi, Tanja Hoel, đã đã đưa ra một số cân nhắc đầu tư chính trong việc nuôi cá hồi trên cạn trong một bài báo mới đây. Theo Tanja, vẫn còn một số thách thức về kỹ thuật và vận hành trong lĩnh vực này. Các công ty - cả nhà cung cấp giải pháp và nhà điều hành - chắc chắn sẽ tạo ra tài sản trí tuệ (IP - intellectual property) mới khi họ tìm ra các giải pháp mới cho những thách thức này.

Tự do hoạt động

Mặc dù IP có thể mang lại lợi thế cạnh tranh cho một công ty, nhưng có một mặt trái - IP của đối thủ cạnh tranh có thể hoạt động như một trở ngại cho việc cung cấp sản phẩm và dịch vụ cho khách hàng của bạn. Điều này đôi khi có thể chỉ là khả năng đối thủ cạnh tranh cung cấp sản phẩm tốt hơn của bạn, nhưng trong trường hợp có bằng sáng chế, điều này có thể trở thành cảm trở để cung cấp bất kỳ sản phẩm thay thế nào trong lĩnh vực đó. Đây là lý do tại sao điều quan trọng là các công ty phải đảm bảo họ có quyền tự do hoạt động (FTO) cho các sản phẩm hoặc dịch vụ mà họ đang phát triển. FTO cam đoan rằng IP của người khác sẽ không chặn bạn cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ của mình.

Hình một trang trại nuôi cá hồi trên cạn ở Na Uy

Cấp hay không cấp bằng sáng chế?

Vì vậy, trong việc phát triển các giải pháp mới để nâng cao hiệu quả, chi phí cơ bản hoặc hoạt động của việc nuôi cá hồi trên cạn, các công ty đã và đang tạo ra các tài sản trí tuệ. Câu hỏi đặt ra là "làm cách nào để bạn bảo vệ IP đó một cách hiệu quả nhất?" Mặc dù có một số cơ chế dành cho nhà phát minh, nhưng cơ chế phổ biến nhất được sử dụng trong nuôi trồng thủy sản là bí mật thương mại hoặc bằng sáng chế.

Theo nhiều cách, chúng là nghịch đảo của nhau. Bí mật kinh doanh (là những thông tin bí mật có giá trị thương mại và chủ sở hữu đã thực hiện các biện pháp hợp lý để bảo vệ) dựa trên việc giữ bí mật thông tin và không độc quyền. Trong khi đó, các bằng sáng chế dựa trên việc công bố đầy đủ thông tin, nhưng đổi lại, nhà phát minh có 20 năm độc quyền. Quyết định về việc giữ quyền sở hữu trí tuệ như một bí mật kinh doanh hoặc nộp bằng sáng chế có nhiều yếu tố, nhưng thường được thúc đẩy bởi bản chất của cạnh tranh và mô hình doanh thu trong một lĩnh vực cụ thể. Ví dụ, hầu như cần phải nộp một bằng sáng chế mạnh mẽ nếu phát triển một phương pháp điều trị mới cho cá hồi, trong khi hầu hết các chương trình nhân giống cá hồi chủ yếu được bảo vệ thông qua bí mật thương mại.

Bằng sáng chế trong nuôi cá hồi trên cạn thì sao?

Trong 20 năm qua, đã có hơn 40.000 bằng sáng chế được công bố đề cập đến cá hồi, gần 5.000 bằng sáng chế đề cập đến bệnh cá hồi, bao nhiêu tài liệu tham khảo về nuôi cá hồi trên cạn? Chỉ có 370 đơn đăng ký bằng sáng chế và chúng nằm trong khoảng 70 nhóm.

Trong số này, khoảng 30% đã được cấp bằng sáng chế, trong khi số còn lại vẫn đang trong quá trình kiểm tra. Rõ ràng đây không phải là một số lượng lớn bằng sáng chế trong một thị trường sôi động như vậy. Tuy nhiên, mức độ hoạt động bằng sáng chế đang trong giai đoạn tăng trưởng mạnh. Trong 10 năm đầu của những năm 2000, đã có khoảng 10 bằng sáng chế được công bố/năm, trong giai đoạn 2018-2020, con số này đã đạt 50-60 bằng sáng chế được công bố hàng năm.

Nguồn hình ảnh: https://www.intrafish.com

Điều gì đã kích thích sự phát triển trong việc cấp bằng sáng chế?

Chúng ta thường thấy xu hướng này, mức độ hoạt động xin cấp bằng sáng chế thấp trong vài năm, sau đó gia tăng mạnh trong một ngành đang phát triển. Trong khi những “người chơi ban đầu” đang tạo ra IP thông qua nỗ lực của họ, họ có xu hướng giữ những điều này làm bí mật thương mại; “Tại sao lại cho thế giới biết bạn đang làm gì và để họ sao chép ý tưởng của bạn?”. Cũng có rất nhiều thử nghiệm và thử - và - sai ở giai đoạn đầu này nên các nhà phát minh có thể hỏi: “Tại sao phải trả chi phí cấp bằng sáng chế cho một thứ có thể lỗi thời vào ngày mai?”. Cuối cùng, khi thị trường vẫn đang phát triển, thường thì chi phí để có được bằng sáng chế (khoảng 350.000 € trong suốt thời gian tồn tại của bằng sáng chế) không thể biện minh được khi so sánh với lợi nhuận mà sản phẩm hoặc dịch vụ được cấp bằng sáng chế có thể mang lại.

Tuy nhiên, khi thị trường trưởng thành, cơ hội phát triển và cạnh tranh ngày càng khốc liệt hơn, vì vậy cán cân của phương trình đó bắt đầu chuyển sang “Tôi cần phải được cấp bằng sáng chế cho công nghệ của mình nếu tôi muốn cạnh tranh trên thị trường này”. Vấn đề khác khi thị trường và cơ hội phát triển là "rò rỉ IP". Giữ bí mật IP của bạn là một điều khi nó nằm trong cơ sở của bạn dưới sự kiểm soát của chính bạn, điều này hoàn toàn khác khi bạn bắt đầu bán các sản phẩm và dịch vụ trên các thị trường đa dạng cho các công ty khác nhau. Khi bạn biết rằng IP của bạn sẽ được phân phối rộng rãi và nằm ngoài tầm kiểm soát trực tiếp của bạn thì việc cấp bằng sáng chế có thể là cách duy nhất để duy trì và thực thi các quyền của bạn.

Ai? Việc gì? Ở đâu?

Vì vậy, ai là người tích cực nhất trong việc nộp bằng sáng chế trong nuôi cá hồi trên cạn? Nhân vật chính là (không ngạc nhiên) là các viện hàn lâm trên toàn cầu và các công ty công nghệ - kỹ thuật thủy sản, chẳng hạn như AKVA, InnovaSea, Veolia, SeaRAS, Preline FishFarming Systems và Aquamaof. Nhưng chúng tôi cũng thấy một số nông dân nuôi cá hồi trên cạn hàng đầu đang bắt đầu chú ý đến vấn đề này - đặc biệt là Atlantic Sapphire, Nordic AquaFarms và Andfjord Salmon.

Thật thú vị khi xem xét nơi các bằng sáng chế này được nộp lần đầu tiên (thường là nơi IP được tạo ra) và nơi các bằng sáng chế được nộp sau đó (nơi có cơ hội cho thị trường bằng sáng chế). Về mặt tạo lập IP, các nhà lãnh đạo chắc chắn là Na Uy, tiếp theo là Mỹ. Trong nhóm đuổi theo - nhưng khá xa - là Anh, Đan Mạch và Nhật Bản.

Nguồn hình ảnh: https://www.bestfishes.org.uk

Tuy nhiên, về nơi áp dụng IP - tức là nơi các công ty nhìn thấy cơ hội để sử dụng sáng chế - chúng ta thấy một bức tranh rất khác: Hoa Kỳ đang vượt lên dẫn trước, theo sau là sự lan rộng ra các quốc gia trên khắp Châu Âu, Châu Á và Nam Châu Mỹ.

Trái ngược với xu hướng toàn cầu được thấy trong rất nhiều lĩnh vực, Trung Quốc hiện không phải là nước đóng vai trò chính trong việc tạo ra IP hoặc ứng dụng của nó trong việc nuôi cá hồi trên cạn. Với sự kết hợp giữa cơ hội nuôi trồng trên đất liền ở Trung Quốc và chiều sâu nguồn lực R&D của họ, đây là một xu hướng mà chúng ta gần như chắc chắn sẽ thấy sự thay đổi trong vài năm tới.

Cuối cùng, các công ty nộp bằng sáng chế trong những lĩnh vực nào? Một biện pháp cho việc này là hãy nhìn vào Cơ Quan Phân Loại Bằng Sáng chế Quốc tế (IPC). IPC là một hệ thống phân cấp để phân loại các bằng sáng chế, phân chia công nghệ thành khoảng 70.000 lĩnh vực. Nhìn vào các đơn xin cấp bằng sáng chế trong lĩnh vực nuôi cá hồi trên cạn, chúng ta thấy rằng phần lớn hoạt động bằng sáng chế là trong kỹ thuật nuôi, kỹ thuật xử lý nước và bể nuôi cá - tức là các phát minh tập trung vào việc thiết kế hoặc vận hành các trang trại trên đất liền.

Khi ngành công nghiệp phát triển và trở nên vững chắc hơn, chúng tôi mong đợi có nhiều bằng sáng chế hơn cho các ứng dụng phù hợp trong các lĩnh vực bao gồm di truyền, sức khỏe và các sản phẩm thức ăn cụ thể cho nhu cầu nuôi cá hồi trên đất liền. Một ví dụ về xu hướng này là WO20217535A1, được nộp vào năm 2019 bởi công ty Graintec AS của Đan Mạch, nơi người nộp đơn đưa ra yêu cầu cụ thể về “hệ thống sản xuất thức ăn chăn nuôi để sản xuất thức ăn nuôi trồng thủy sản… được điều chỉnh cho… hệ thống nuôi trồng thủy sản tuần hoàn (RAS)…”. Hoặc EP2788110B1, trong đó công ty Pentair đã được cấp bằng sáng chế cho “phương pháp vận hành máy bơm trong hệ thống nuôi trồng thủy sản [tuần hoàn]”. Chúng tôi dự đoán xu hướng này sẽ phát triển trong vài năm tới.