Mức nitrat cao gây độc cho tôm

Trong hoạt động nuôi tôm, một trong những chất thải chính đáng quan tâm là nitơ, xuất hiện dưới dạng amoniac, nitrit và nitrat. Amoniac được bài tiết bởi động vật và cũng phát sinh từ phân hủy các chất rắn hữu cơ như thức ăn thừa. Amoniac có thể được loại bỏ trực tiếp khỏi ao nuôi thông qua sự đồng hóa của vi khuẩn dị dưỡng, tảo và thực vật. Amoniac cũng có thể được loại bỏ khỏi ao và hệ thống nuôi trồng thủy sản thông qua quá trình nitrat hóa. Đây là quá trình gồm hai bước được thực hiện bởi vi khuẩn tự dưỡng được gọi là vi khuẩn nitrat hóa. Amoniac được chuyển thành nitrit và sau đó được chuyển thành nitrat.

So với nitrat, cả amoniac và nitrit cực kỳ độc cho tôm. Nồng độ amoniac và nitrit sẽ duy trì ở mức độ không đáng kể trong ao tôm lớn và hệ thống lọc sinh học. Tuy nhiên, nitrat sẽ tiếp tục tích lũy và duy trì nồng độ cao cũng gây độc cho tôm.

Người ta biết rất ít về tác dụng độc hại lâu dài của nitrat đối với tôm, và luôn nghĩ rằng nitrat thì không gây độc thậm chí được coi là an toàn. Một số khuyến nghị giữ nitrat ở mức thấp hơn 100 mg/L (ppm), trong khi nhiều người khác cảm thấy thoải mái và không có điều gì xảy ra khi nitrat vượt quá 500 mg/L.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trên 220 mg/L nitrat, tỷ lệ sống và tăng trưởng của tôm bị ảnh hưởng đáng kể. Một số biểu hiện như ức chế tăng trưởng và tỷ lệ chết tăng lên được quan sát thấy rõ ràng trong các thí nghiệm, bao gồm giảm sức ăn, giảm trao đổi chất, và suy giảm chức năng nội tiết.

Hình - Ảnh hưởng mãn tính do ngộ độc nitrat bao gồm biểu bì sẫm màu, có vết thương trên vỏ. Tôm bên trên thiếu một râu và một phần phụ phía trước ngắn lại một cách bất thường

Độ mặn và Nitrat

Các thí nghiệm tiếp xúc với nitrat bổ sung đã được tiến hành trên một loạt các độ mặn từ 2 – 18 phần ngàn cho thấy sản lượng tôm bị ảnh hưởng đáng kể ở nhóm có độ mặn thấp nhất.

Nghiên cứu cho thấy độc tính của nitrat là vấn đề nghiêm trọng hơn đối với người nuôi tôm ở vùng nước có độ mặn thấp. Ở độ mặn thấp, tôm phải dành năng lượng đáng kể để điều chỉnh mức áp suất thẩm thấu. Điều này là một căng thẳng đối với tôm, vì vậy khi có thêm căng thẳng ở dạng nồng độ nitrat cao thì tôm không thể xử lý tốt được các vấn đề gặp phải đồng thời.

Ảnh hưởng đến sức khỏe tôm

Cách dễ nhất để xác định tác dụng độc hại của nitrat đối với tôm là nhìn vào các thông số như tỉ lệ sống và tốc độ tăng trưởng. Người nuôi tôm cũng có thể đánh giá thêm các yếu tố khác chẳng hạn như như râu, mang và gan tụy.

Tôm tiếp xúc với nồng độ nitrat cao trong thời gian dài có biểu hiện râu ngắn hơn, mang bất thường và tổn thương ở gan tụy. Các bất thường về râu và mang thường được coi là dấu hiệu lâm sàng ban đầu của tình trạng suy giảm sức khỏe của tôm.

Cơ quan gan tụy tôm sản xuất enzyme tiêu hóa và chịu trách nhiệm thúc đẩy quá trình hấp thu bình thường chất dinh dưỡng. Một loại tổn thương được quan sát thấy ở tôm tiếp xúc với nồng độ nitrat tăng cao được thể hiện như trong hình. Những tế bào này bị giãn ra và không có màng biểu mô, đó là hậu quả ăn không tốt hoặc chuyển hóa thức ăn không bình thường. Ngoài việc ảnh hưởng đến sức khỏe của vật nuôi, cảm quan bên ngoài và những thay đổi sinh học có thể khiến tôm bị thu hẹp thị trường chấp nhận, dẫn đến giảm lợi nhuận cho nhà sản xuất.

Hình - tổn thương ở gan tụy tôm do tiếp xúc với nồng độ nitrat cao trong thời gian dài. A là tế bào giãn nở bất thường và không có lớp biểu mô. B là tế bào bình thường.

Theo GAA